"Hökümət nağdsız ödənişləri stimullaşdırmaq istəsə də...”
"Ayda 300 manat alış-veriş etməlisən ki, sənə 5-6 manat əlavə dəyər vergisi qayıtsın. Bu da çox böyük vəsait deyil ki, insanlar buna görə nağdsız ödənişlərə keçsin”.
ƏDV-nin bir hissəsinin geri qaytarılması haqqında qərarı şərh edən iqtisadçı ekspert Toğrul Maşallı Toplum TV-yə belə deyir.
Onun fikrincə, hökümət nağdsız ödənişləri stimullaşdırmaq istəsə də, atılan addım məntiqsizdir.
Bu ilin martında ölkə başçısının fərmanıyla əlavə dəyər vergisinin bir hissəsinin geri qaytarılması qaydası təsdiq edilib. Qaydalar yalnız kassa aparatlarının quraşdırıldığı supermarket və digər pərakəndə ticarət obyektləri, restoran və kafelərdən alınmış mallara görə ödənilən ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması üçün tətbiq ediləcək. Yanacaqdoldurma məntəqələrindən neft və qaz məhsullarının alışı zamanı ödənilən ƏDV geri qaytarılmayacaq.
Toğrul Maşallı hesab edir ki, layihə sona qədər işlənməyib. Onun sözlərinə görə, ƏDV-ni qaytarmaq istəyənlər kassa aparatının quraşdırıldığı marketlərə üz tutmağa məcbur qalacaqlar. Odur ki, iqtisadçı Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bütün mağazalarda kassa aparatı quraşdırılmalı olduğunu deyir.
Ekspert bu məsələdə sual doğuran nüansların da olduğunu diqqətə çatdırır: "Kassa aparatını yerləşdirən şirkətlərin sayı altıdır. Biz isə bu şirkətlərin bir-biri ilə əlaqəsindən, ümumiyyətlə, bu kimi layihələri niyə məhz həmin şirkətlərin qazandığından xəbərsizik”.
Toğrul Maşallı yada salır ki, əvvəlcə layihənin yalnız nağdsız ödənişlərə aid ediləcəyi nəzərdə tutulurdu. "Nağd ödənişlərdə ƏDV-nin 10%-nin qaytarılması layihəyə sonradan əlavə olunub”, - iqtisadçı söyləyir və əlavə edir ki, reallıqda hələ də o vəsaitləri geri qaytarmaq və istifadə etmək mümkün deyil.
Samir Əliyev: "Proses elektron olsa da, texniki problemlər var”
Digər iqtisadçı ekspert Samir Əliyev də Toğrul Maşallı kimi hökümətin bu layihədə məqsədinin nağdsız ödənişləri stimullaşdırmaq olduğunu düşünür. Ancaq ekspert "qərarın dar çərçivəni əhatə etməsini, xüsusilə yanacaqdoldurma məntəqələrinin diqqətdən kənarda qalmasını” məqbul saymır.
Vergi Məcəlləsinin 165.5. maddəsinə uyğun olaraq, qaytarılan məbləğ nağdsız qaydada ödənilmiş ƏDV-nin 15%-ni, nağd qaydada ödənilmiş ƏDV-nin 10%-ni təşkil edəcək.
Samir Əliyevin qənaətincə, ƏDV-nin bir hissəsinin geri qaytarılmasında nağd və kartla ödəniş arasında qoyulan fərq layihənin məqsədinə çatması üçün kifayət deyil: "Fərq ən azı 10-15% olmalı, kartla ödəniş etdikdə isə verginin qaytarılması 25%-ə qaldırılmalı idi. Belə baxanda 15% çox görünə bilər, amma nəzərə almaq lazımdır ki, bu faiz 18%-lik Əlavə Dəyər Vergisinin 15%-i dir. Bu da elə böyük məbləğ deyil”.
ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması ilə bağlı prosesə müvəkkil bank kimi "Kapital Bank” cəlb edilib. İqtisadçı müvəkkil kimi məhz bu bankın təyin edilməsinin "xüsusilə diqqətə alınmalı məsələ” olduğunu düşünür.
Onun fikrincə, prosesin "Birkart” vasitəsilə həyata keçirilməsi, digər bankların prosesdən kənarda qalması şübhəli görünür.
Ekspert sual edir: "Əgər bu proses onlayn yerinə yetirilirsə, niyə müştəri uzun müddət gözləməlidir?”
O, qeyd edir ki, proses elektron olsa da, texniki problemlər göz qabağındadır: "Qərarın yaxşı və ya pis olmasından asılı olmayaraq onun tətbiqi ləngiyir. Sayta daxil olarkən uzun müddət gözləmək lazım gəlir. Proses ləngidiyinə görə də ondan yararlananların sayı azdır”.
Samir Əliyev vəsaitin xərclənməsində də çətinliklər olduğunu vurğulayır.
"Diqqət yetirsək, əlavə dəyər vergisinin müəyyən bir hissəsinin geri qaytarılması daha çox alış-veriş etdiyinizdə mümkündür. Məsələn, siz bir və ya iki manatlıq nəsə aldıqda prosesdən yararlana bilmirsiz. Sistem deyir ki, məbləğ azdır. Bu kimi mənfi hallar nəzərə alınsa, yaxşı olar”, - ekspert əlavə edir.
Şəbnəm Adil
Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. Ölkədə və bölgədə baş verən hadisələri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırırıq.
Toplum TV hər gün siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında reportajlar və xəbər proqramları, tolk-şou və müsahibələri diqqətinizə təqdim edir.
Ən doğru xəbərləri izləmək üçün Toplum TV-yə abunə olun.