Toplum TV müəllif Yelena Fanaylovanın müharibə etikası haqqında “Acımaq hüququ olmadan” adlı məqaləsini azərbaycan dilində təqdim edir. Yazının orijinalı “Radio Svoboda”da rus dilində yayımlanıb.

“Yumşaq deməyə çalışacağam... Rusların ukraynalılara yazığı gəlmək hüququ  yoxdur. Ukraynanın dinc şəhərlərini xüsusi sinizmlə bombalayan ölkənin vətəndaşları ukraynalılara abstrakt mərhəmət hissi nümayiş etdirə bilməzlər. Mənim də ukraynalılara acımaq hüququm yoxdur, çünki onların yerində deyiləm. Mən Mariupolda, Xarkovda, Slavyanskda, Odessada deyiləm. Hər gecə bomba sığınacağına qaçmağı öz şəxsi dərimdə hiss etmirəm. Hərçənd, bir tanışımın, onun əlil anasının və qızının necə qaçdıqları barədə feysbukda mütəmadi oxuyuram. Yeri gəlmişkən, həmin tanışım fevralın 24-ə kimi “Rus dünyası” tərəfdarı idi, amma rus raketlərindən sonra dərhal sağaldı.

Əlbəttə, siz (elə mən də) sosial şəbəkələrdə Ukraynaya dəstək sözləri yaza, qadağa altında müharibə əleyhinə piketlərə çıxa (cəsur fəallar çıxan kimi) və mənasız həbslərə məruz qala bilərsiniz. Amma nə qədər ki, mariupollu və xarkovlu rəfiqələrimin yerində deyiləm, Ukraynanın dinc vətəndaşlarının ölümü barədə sosial şəbəkələrdə bircə kəlmə də saxta (və siyasi mahiyyət baxımından zərərli) təəssüf ifadə etməyəcəyəm. Bu, psixoloji indulqensiyadır, başqa bir şey deyil. Bu, müharibəni dayandırmaq fürsəti üçün heç nəyi dəyişmir, vasitələr vermir.

https://toplum.tv/dunya/rusiya-imperiya-cigirinda

Rusiya cəmiyyətinin hakimiyyətə siyasi təsir məqamı ardıcıl şəkildə 2000, 2008, 2012 və 2014-cü ildə əldən verilib. Boris Nemtsovun qətli Putin rejimini dinc etiraz yolu ilə dekonstruksiya etmək illüziyalarına son qoydu. Aleksey Navalnının təşkilatlarını, eləcə də demokratik maarifləndirmə, hüquq müdafiəçiliyi, müasir teatr təşkilatlarını bircə hərbi-inzibati zərbə ilə, praktiki olaraq ildırım sürətilə dağıtmaq mümkün oldu. Sobyanin Moskvasının urbanist layihələri çoxmu davam gətirəcək? Kafelərdəki və velosiped cığırlarındaki hipsterlər, eləcə də bazarın benefisiarı olan dəbli arxitektorlar anlayırlarmı ki, paytaxtın psevdostalinist dəbdəbəsinin bədəli Rusiyadakı narazılar üçün yeni QULAQ və Ukraynanın şərq ərazilərinin vətəndaşalrı üçün filtrasiya düşərgələridir?  

Mən 2021-ci ilin mayından 2022-ci ilin fevralın ortalarına kimi Kiyevdə yaşamışam (“xarici agentlər” haqqında qanun üzündən “Azadlıq radiosu”nun Rusiya xidməti redaksiyasının bir hissəsi Ukraynaya köçürülmüşdük).  Özümün əmək bioqrafiyamda 2022-ci ilin yanvarndan bəri müharibə gözləntisi qədər dəhşətli bir şey xatırlamıram. Müharibənin başlayacağına, yaşayış məhəllələrinə qarşı belə qəddar olacağına azacıq şübhəm yox idi. Mən hər gecə rus bombalarını gözləyirdim, üç saat yatırdım, hər an əynimdə tuman qaçmağa hazır idim. Mənim həyəcan çamadanım yox idi, çünki onun faydasızlığını anlayırdım. Bilirdim ki, məhz gözəlliyinə görə seçdiyim, Qolda Meirin doğulduğu evin qonşuluğunda yerləşən qədim Kiyev evinin qəşəng və qəliz pilləkənləri ilə qaçaraq öz miskin əndamımı xilas edə bilməyəcəyəm. Yeri gəlmişkən, Ukrayna prezidentinin administrasiyasından 10 dəqiqəlik piyada məsafəsində, yəni rus bombardmanı üçün əla nöqtədə yaşayırdım. Üzərlərinə artıq ekzistensial zülmətin çökdüyü sakinlərin niyə şənləndiklərini və kef etdiklərini, o zülməti niyə hiss etmədiklərini anlamırdım. Əgər hiss edirdilərsə də, ondan heç qorxmurdular.

Mənim ukraynalılar haqqında, bu böyük Şərqi Avropa antroposu haqqında, rusların ukraynalılara acımalarının niyə tamamilə mənasız olması haqqında dediklərimin məğzi budur. Şərqi ukraynalı yoldaşlarınızın feysbukda rus dilində mətnlərinin sizi necə aldatmasından və ya inandırmasından asılı olmayaraq. Rusiya raketi mənim kiyevli həmkarım Vera Qiriçi evinin içində öldürəndə, öz-özümə etiraf etdim ki, öncədən hiss etdiklərim təxəyyül deyilmiş. “Ukraynalılara acımaq” sxemində mən heç nə anlaya bilmirəm. Mən – öldürülən adamam, başqa mənada söhbət mənasızdır.

https://toplum.tv/sosial/rusiyadan-pul-kocurmeleri-mehdudiyyetler-banklara-yavas-yavas-gelir

Bir zaman Kuçmanın dediyi kimi, nəyə görə ukraynalılar rus deyillər, nəyə görə Ukrayna Rusiya deyil? Mənim bu xalq haqqında cavabım belədir. Ukraynalılar ölümdən qorxmurlar. Ümumiyyətlə, qorxmurlar, ruslardan fərqli olaraq. Ruslar ölümə əzabkeş kimi hazırdırlar, amma onu ali dərəcədə soyuq qiymətləndirmirlər. Ukraynalılar bu qiyməti bilirlər, amma nə qədər təəccüblü olsa da, bu, öz ölkələrinin müdafiəsində onlar üçün əsas deyil. Bir zaman Maydandan Arkadi Babçenkonun yazdığı kimi, qulaq pərdələrini dağıdan səs qumbaraları onlara azacıq belə təsir göstərmir.

Mənim indi yazacaqlarım amansız görünə bilər, amma bunsuz müharibənin insan faktorunu anlamaq mümkün deyil. Rusiya Ukraynanı və onun sakinlərini ölümdən və işgəncələrdən qorxmağa məcbur edə bilməyəcək. Siz mənə inanmaya bilərsiniz: onların vecinə də deyil. O mənada veclərinə deyil ki, onları ölüm təhdidi ilə sındırmaq mümkün deyil. Onlar Kremlin şərtlərini qəbul etməyəcəklər. Bu milli xarakterdir (tarixçilər deyir ki, köhnəlmiş ifadədir, amma başqası yoxumdur). Yəqin ki, onlar “son ukraynalıya qədər” döyüşəcəklər, amma Vladimir Putinin dediyi mənada yox. NATO-nun maraqları uğrunda deyil, öz vətənləri, torpaqları və azadlıqları üçün.

Tərcümə: Yadigar Sadıqlı