İqtisadiyyat

Azərbaycanın ixrac üçün yolları var, amma ixrac edəcək nəyisə varmı?

10 Sentyabr, 2021
2707

Azərtac

“Azərbaycanda hökumət həmişə hava limanları açılanda, eləcə də digər nəqliyyat infrastruktur layihələrini reallaşdıranda ixrac potensialının artacağını bəyan edir. Əlbəttə, sərhədə yaxın olan nəqliyyat layihələrinin hər birinin ixrac potensialı var. Amma məsələ ondan ibarətdir ki, Azərbaycan nə ixrac edəcək?” 

Bunu iqtisadçı Toğrul Maşallı“Toplum Tv”-yə ölkənin ixrac potensialından danışarkən belə deyir. 

Məsələ bundadır ki, bugünlərdə Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov işğaldan azad edilən Füzuli və Laçın rayonlarında tikilən hava limanlarının həmin ərazilərdə istehsal olunacaq sənaye məhsullarının dünya bazarına çıxarılması və bütövlükdə regionun ixrac imkanlarının genişləndirilməsi baxımından vacib olduğunu söyləyib. 

T.Maşallı isə Azərbaycanda neft-qazdan başqa  ixrac ediləcək məhsulun demək olar ki, olmadığını bildirir: “Kənd təsərrüfatı məhsulları artıq neçə ildir ki, ənənəvi yollarla ixrac edilir. Ona görə bu bəyanatlar gülməli gəlir. İxrac üçün yollar var, amma nə  ixrac ediləcəyi barədə düşünən yoxdur”.
 
İqtisadçı bu məsələylə bağlı hökumətin strategiyasının olmadığını, başlıca problemin investisiya çatışmazlığı olduğunu vurğulayır. 

Toğrul Maşallı - Sosial Media

“İqtisadiyyata böyük həcmdə investisiya lazımdır. Təəssüflər olsun ki, indi dövlət çox vaxt tikintiyə yatırım edir. Güzəştli kreditlər formasında real iqtisadiyyata da investisiya ayırmaq olar. Azərbaycan bazarı çox kiçikdir. Digər ölkələrlə dəqiq iqtisadi münasibətlər və ixrac siyasəti  mexanizmləri olmadığı üçün ümumi prosesə maneələr yaranır” – T.Maşallı durumu belə izah edir.

Onunla eyni fikirdə olan iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov hesab edir ki, Azərbaycanda ilk növbədə rəqabət qabiliyyətli, beynəlxalq standartlara cavab verən istehsal mühiti formalaşmalıdır. O, Azərbaycanda bu istiqamətdə başlıca probleminsə məhsulların keyfiyyəti və qiyməti ilə bağlı olduğunu vurğulayır. 
İqtisadçının qənaətincə, ölkədə istehsalçıların böyük əksəriyyəti məhz daxili bazara hədəflənmiş məhsullar istehsal etməyə maraqlıdırlar, üstəlik də istehsalçıların azlığı rəqabətin də az olmasına gətirib çıxarır və bu da keyfiyyət standartlarını yüksəltmək təşəbbüslərini zəiflədir. 

O, Azərbaycanda qiymətlə bağlı problemlərin sabit məzənnə siyasətindən qaynaqlandığını deyir. Rəşad Həsənov 2017-ci ildən ölkədə manatın faktiki ticarət tərəfdaşlarının (İran, Rusiya, Türkiyə) valyutasına qarşı əhəmiyyətli dərəcədə möhkəmlənməkdə olduğunu, “diktə məzənnəsi siyasəti”nin yerli istehsalın qiymət rəqabətliliyini zəiflətdiyini bildirir. 

“Son nəticədə biz müqayisəli məhsulların ixracı istiqamətində müəyyən artımları müşahidə edirik. Bunlar kənd təsərrüfatı məhsulları və neft sənayesi üzərində qurulmuş şaquli diversifikasiyadan yaranmış məhsullardır” – R.Həsənov qeyd edir. 

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri Firdovsi Fikrətzadə isə  bugünlərdə bildirib ki, Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının, o cümlədən meyvənin ixracını getdikcə artırır və meyvə ixracında artım 2025-ci ilə qədər 70% təşkil edəcək.

Toğrul Maşallı 4 ilə bu qədər artımın mümkün olmadığını düşünür və bunu Azərbaycanın kənd təsərrüfatı potensialının o qədər də yüksək olmaması ilə izah edir: “Azərbaycanda  kənd təsərrüfatında çoxlu problemlər var və potensialı artırmaq üçün əvvəlcə bunları həll etmək lazımdır. Yalnız ondan sonra hədəfə çatmaq mümkündür, amma bu lazımdırmı? İndiki halda əsas problem odur ki, biz sadəcə xammal ixrac edirik”.

R.Həsənov deyir ki, Dünya Bankının qiymətləndirməsinə görə hazırda Azərbaycanda ixrac potensiallı  sahə kənd təsərrüfatıdır, amma burda ciddi struktur problemləri var: “Ölkədə kənd təsərrüfatı sahəsində  fəaliyyət göstərən subyektlərin 99%-i kiçik ailə təsərrüfatları və sahibkarlıq subyektlərindən ibarətdir. Bunların texnologiyaya çıxış imkanı məhduddur. Məhsullarda təbii müqayisəli üstünlük olsa da, məhsulun ixracından nöqsanlar aradan qaldırıldığı halda danışmaq olar”.

Rəşad Həsənov - Sputnik

Ekspertin fikrincə, indiki şərtlər daxilində kənd təsərrüfatı və qeyri-neft sektoru üzərində qurulmuş istehsal Azərbaycanın qarşısına qoyduğu hədəflərə çatmasına çətinlik yarada bilər. O xüsusilə, kənd təsərrüfatı məhsullarının xarici bazarlara zəif  şaxələnməsinin də əngəl yaratdığını vurğulayır. R.Həsənov məhsulların 90%-ə qədərinin Rusiya bazarlarına göndərildiyini və bunun bir bazardan asılılıq yaratdığını qeyd edir: “Rusiya  etibarlı tərəfdaş deyil, özəlliklə gələcəkdə Qarabağ problemi ilə bağlı yaranmış münasibətlər fonunda kənd təsərüfatı məhsullarının ixracı üçün çox böyük risklər yarana bilər. Bunun qarşısını almaq üçün ənənəvi bazarlarla müqayisədə inkişaf etmiş bazarlara məhsulları çıxarmaq imkanlarını genişləndirmək, Avropa Birliyi ilə assiosativ saziş imzalamaq, Ümumdünya Ticarət Təşkilalatına daxil olmaq üçün instusional məsələləri həll etmək lazımdır”. 

 R.Həsənov bir məqama da diqqət çəkir, o, müasir ixrac qəbiliyyəti müzakirə olunarkən, iqtisadiyyatın mürəkkəbliyi indeksindən istifadə edildiyini və bu zaman əsasən ixracın strukturuna önəm verildiyini bildirir. 

“İxracda beyin məhsullarının tutumu nə qədərdir, yüksək və orta texnoloji məhsulların istehsalı hansı faizlədir, xammal ixracı nə səviyyədədir, xammal ixracı ümumi ixracın strukturunda nə qədər paya malikdir və s. kimi məsələlər nəzərdən keçirilir. Azərbaycan çox təəssüf ki, bu göstəricilərə görə 130 ölkə arasında 120-ci yerdədir, halbuki 15 il öncə təxminən 105-ci yerdə idi. Neft üzərində qurulmuş iqtisadi siyasət Azərbaycanı xammal ixrac edən ölkəyə çevirməklə qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyanı və onun ixracının strukturunu xeyli səviyyədə pisləşdirib”.

“Azərtac”-ın məlumatına görə, İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov cari ilin 8 ayı ərzində qeyri-neft sektoru üzrə ixracın 1,58 milyard dollar olduğunu və ilin sonuna qədər bu rəqəmin 2 milyard dollara yaxınlaşacağını açıqlayıb. 


Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. Ölkədə və bölgədə baş verən hadisələri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırırıq.

Toplum TV hər gün siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında reportajlar və xəbər proqramları, tolk-şou və müsahibələri diqqətinizə təqdim edir.

Ən doğru xəbərləri izləmək üçün Toplum TV-yə abunə olun.

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCztIohlYx63yMJzcRTF18IA

WebSite: https://toplum.tv

Facebook: https://www.facebook.com/toplumtv

İnstagram: https://www.instagram.com/toplumtv/

Telegram: https://t.me/Tvtoplum

Şikayətlərinizi Whatsapp-da Qaynar Xəttimizə göndərin: +99450 247 55 06

İqtisadiyyat

Avropa İttifaqı Azərbaycanla qaz ticarətini iki dəfə artıracaq

1 Mart 2024

Rəsmi səhifə

"Azərbaycan etibarlı tərəfdaşdır və əməkdaşlığımızda onun genişləndirilməsi üçün güclü potensial var". Toplum TV xəbər verir ki, bunu martın 1-də Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu iclasındakı çıxışı zamanı Avropa İttifaqının energetika məsələləri üzrə komissarı Kadri Simson deyib. O çıxışında bildirib ki, bu gün Avropaya Cənub Qaz Dəhlizindən gedən qazın həcmi 2021-ci illə müqayisədə 46 faiz çoxdur:  “Biz ümidvarıq ki, Azərbaycandan daxil olan təbii qaz Avropanın enerji sistemində enerji keçidi zamanı mühüm rol oynayacaq. Rusiyanın artan zorakılığı və davam edən əsassız müharibə şəraitində tamamilə aydındır ki, Avropa üçün, əslində, işlərimiz Rusiya ilə enerji sahəsində əvvəlki kimi olmayacaq. Çünki hazırda...
İqtisadiyyat

İlham Əliyev: “Azəri-Çıraq-Günəşli”də təbii qaz hasilatı başlayacaq

1 Mart 2024

Rəsmi səhifə

"Gələn ilin birinci rübündə “Azəri-Çıraq-Günəşli” layihəsində təbii qaz hasilatı başlayacaq. Bu, çox perspektivli bir layihədir". Toplum TV xəbər verir ki, bunu Prezident İlham Əliyev Bakıda Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu iclası və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclasında söyləyib. “Azəri-Çıraq-Günəşli”nin uzun müddət Azərbaycanın neft ixracının əsas mənbəyi olduğunu söyləyən Prezident əlavə edib ki, bu, “Şahdəniz” və “Abşeron”dan başqa, ölkənin qaz təchizatı üçün əlavə mənbə olacaq. https://toplum.tv/iqtisadiyyat/pazerbaycanda-benzin-uumlccediluumln-goumlmruumlk-ruumlsumu-legv-edilibp İlham Əliyev çıxışında həmçinin Cənub Qaz Dəhlizindən danışıb: "Cənub Qaz Dəhlizi artıq üç ildir işləyir. Bu, uğur hekayəsidir. Bu, Avrasiya məkanında mühüm infrastruktur layihələrindən biridir. Bu, enerji təhlükəsizliyi, əməkdaşlıq...

Seçilmiş Videolar

Toplum TV loqo