Sosial

Azərbaycanda körpə ölümləri - günahkar kimdir: adətlər, yoxsa səhiyyə? 

Nigar Səmədli
13 İyul, 2021
2319

Açıq mənbələrdən götürülüb

“Ailədə zorakılıq varsa, qadın tibbi müayinədən keçə bilmirsə və həkimə getməsi özbaşınalıq kimi qiymətləndirilirsə, təbii ki, körpə ölümləri olacaq”.
 
“Təmiz Dünya” İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova “Toplum TV”-yə körpə ölümlərinin səbəblərindən danışarkən belə deyib.
 
Dünya Bankının hesabatına əsasən, Azərbaycan körpə ölümlərinin sayına görə, dünya ölkələri arasında 113-cü yerdədir.
 
Buna baxmayaraq, Azərbaycan son 20 ildə ölümlərin azalması istiqamətində xeyli irəliləyiş əldə edib. Belə ki, 2019-cu ildə qeydə alınan bu hesabatda 18.2 olan rəqəm 1999-cu ildə 64.8 idi.

"Əkinçi"

Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatında isə bu rəqəm 11.0 (1557 nəfər) olaraq qeydə alınıb.
 
Nazirlər Kabinetinin 2020-ci ilə dair hesabatında bildirilib ki, ölkə üzrə körpə ölümü göstəricisi 9,8 promilli təşkil edib.
 
Hesabata görə, 1000 qramdan aşağı doğulan körpələrin sayı 268 olub, onların 105-i xilas edilib, 163-ü isə həyatını itirib.
 
Müxtəlif dövrlər üzrə statistikaya nəzər salsaq, Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi məlumatlarına əsasən, 1 yaşadək olan hər 1000 uşağa görə ölüm əmsalı 2000-ci ildə 16.4 (1896 nəfər), 2010-cu ildə 11.2 (1843 nəfər), 2015-ci ildə 11.0 (2033 nəfər) olub. Statistikaya görə, qeyd olunan ölüm halları şəhərlərə nisbətən kənd yerlərində daha yüksəkdir.

Vaqif Qarayev

Bəs körpə ölümlərinin səbəbləri nədir?
 
Həkim-pediatr Vaqif Qarayev körpələrin ölüm səbəbini belə şərh edir: “1 yaşa qədər ölən körpələrin ölüm səbəbləri arasında əsasən, mədə-bağırsaq xəstəlikləri, tənəffüs sistemi, mərkəzi sinir sistemi xəstəlikləri, irsi-genetik xəstəliklər, anadangəmə infeksiyalar, fiziki-əqli qüsurlar yer alır. Vaxtında həkimə müraciət olunsa, bu kimi problemlərin qarşısı alınar. Bütün bunlar ana bətnində müəyyən edilməlidir ki, körpə doğulandan sonra yaşaya bilsin. Hamilə qadınlar mayalanma dəqiqləşən gündən doğuşa qədər həkim nəzarəti altında olmalıdır. Elə qadınlar var ki, 9 ay ərzində bir dəfə də olsun həkimin qapısını döymür. Bu cür hallar daha çox regionlarda qeydə alınır. Bu durum maddi vəziyyətin aşağı olması ilə əlaqələndirilsə də, düşünürəm ki, bəhanədir".
 
Mehriban Zeynalova isə deyir ki, qadınlar ailədə mütəmadi olaraq zorakılıq gördüyü üçün həkimə müraciət edə bilmirlər: “Məsələnin kökündə qadınların həkim müayinəsindən keçməsinə maneçilik törədilməsi durur. Digər məsələ isə cəmiyyətdə bəzi sterotiplərin olmasıdır. Bu streotiplərə görə düşünürlər ki, qədimdə də insanlar körpələri həkimsiz dünyaya gətiriblər, ona görə də həkimə tez-tez getməyə ehtiyac yoxdur”.
 
V.Qarayev də təcrübəsində bu kimi hallarla qarşılaşdığını deyir: “Qohum evlilikləri və erkən nikahlar ölüm riski yüksək körpələrin dünyaya gəlməsinə səbəb olur. Erkən nikahdan dünyaya gələn körpə ya vaxtından əvvəl doğulur, bu səbəbdən də əqli və fiziki qüsuru yaranır, ya da düşürmə halları baş verir. İrsi-genetik xəstəliklərin ortaya çıxması baxımından isə qohum nikahları risklidir. Bu cür məsələləri adət-ənənələrə bağlasalar da, bir həkim olaraq bu, mənim yaralı yerimdir. 21-ci əsrin gənci deyir ki, nənəm 12 yaşında ərə gedib, 12 körpə doğub. Mən bu insana nə deyim?”
 
Körpə ölümlərinin qarşısının alınması üçün nə etmək olar?
 
M.Zeynalova düşünür ki, Azərbaycanda bu halların qarşısının alınması üçün kifayət qədər işlər görülüb: “Amma burada həkimlərin məsuliyyətsizliyi də böyük rol oynayır. Eyni zamanda, doğuş üçün böyük məbləğdə pullar tələb olunanda da problemlər yaranır. Təbii ki, baha olduğu üçün qiymətlər bəzi ailələrin büdcəsinə uyğun gəlmir. Bu səbəbdən müəyyən xəstəxanalar olmalıdır ki, hər kəs oradan yararlana bilsin. Deyilənə görə, tibbi sığorta məsələsi bu kimi problemləri həll edəcək”.

Mehriban Zeynalova - Sosial Media

“Bütün bunlara baxmayaraq, bizdə körpə ölümlərinin faciəvi şəkildə olduğunu düşünmürəm. Ölümlər zaman-zaman həkim, bəzən də valideynlərin məsuliyyətsizliyi ucbatından baş verir. İnsanları maarifləndirməklə yanaşı təkliflər də verilməlidir. Heç kim xəstə körpə dünyaya gətirmək istəməz. Bu səbəbdən insanlara müəyyən xidmətlər təklif olunmalıdır. Yaxın ərazilərdə pulsuz müayinə üçün şərait yaradılmalıdır. Bu kimi tədbirlər davranış dəyişikliklərinə gətirib çıxarar və insanlar düşünər ki, onların gəlirlərinin körpələrin müayinəsi üçün xərclənməsi gələcəkdə digər xərclərin qarşısını alacaq", - deyə Mehriban Zeynalova əlavə edib.
 
Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 10 yanvar tarixli 5 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İcbari tibbi sığorta üzrə Xidmətlər Zərfi”nə 2550 sayda müxtəlif tibbi xidmət daxildir.
 
Bunların arasında hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə müayinə və müalicə də yer alıb.


Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. Ölkədə və bölgədə baş verən hadisələri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırırıq.

Toplum TV hər gün siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında reportajlar və xəbər proqramları, tolk-şou və müsahibələri diqqətinizə təqdim edir.

Ən doğru xəbərləri izləmək üçün Toplum TV-yə abunə olun.

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCztIohlYx63yMJzcRTF18IA

WebSite: https://toplum.tv

Facebook: https://www.facebook.com/toplumtv

İnstagram: https://www.instagram.com/toplumtv/

Telegram: https://t.me/Tvtoplum

Şikayətlərinizi Whatsapp-da Qaynar Xəttimizə göndərin: +99450 247 55 06

Sosial

Zəlzələdən sonra Səngəçalda qala divarlarının üzə çıxdığı iddia edilir

8 Dekabr 2023

Sosial Media

Səngəçalda zəlzələdən sonra üzə çıxdığı güman edilən qala divarları ilə bağlı əraziyə baxış keçirilir. Toplum TV APA-ya istinadən xəbər verir ki, bu barədə dekabrın 8-də Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətindən bildirilib.  “Sosial mediada yayılan videogörüntülərə görə, dünənki zəlzələdən sonra Səngəçalda Otman Bozdağ vulkanına yaxın ərazidə qala divarları üzə çıxıb”, - açıqlamada qeyd olunub.  https://toplum.tv/sosial/pxezerde-guumlcluuml-zelzele-qeyde-alinibp Bildirilib ki, məlumatın həqiqi olub-olmamasını yoxlamaq üçün hazırda əraziyə mütəxəssis qrupu göndərilib. Dekabrın 7-də Altıağac stansiyasından 51 km şimal-şərqdə, Xəzər dənizində zəlzələ qeydə alınıb. Məlumata görə, yeraltı təkanlar 5,6 maqnitudada baş verib, zəlzələ ocağı 68 km dərinlikdə yerləşib.
Sosial

Şuşada da mina partlayışı baş verib

7 Dekabr 2023

Açıq mənbələrdən götürülüb

Şuşa şəhərində mina partlayışı baş verib, xəsarət alan var. Toplum TV xəbər verir ki, bu barədə Daxili İşlər Nazirliyi məlumat yayıb. Bildirilir ki, hadisə dekabrın 7-də saat 11:15 radələrində Şuşa şəhəri Tar sexi ərazisində baş verib. Belə ki, elektrik təsərrüfat sahəsində çalışan Lerik rayon sakini, 1987-ci il təvəllüdlü Rahim Həbibovun minaya düşməsi ilə bağlı polisə məlumat daxil olub. Məlumata görə, o, polis əməkdaşlarının köməyi ilə ərazidən çıxarılaraq xəstəxanaya təxliyə edilib. Hadisə ilə bağlı araşdırma aparılır. Xatırladaq ki, bu gün Füzuli rayonunun Horadiz qəsəbəsində  də mina partlayışı qeydə alınıb. Hadisə nəticəsində bir nəfər xəsarət alıb.

Seçilmiş Videolar

Toplum TV loqo