Sosial

Əmək müqaviləsi olmadan işləyənlər - "Məqsəd vergilərdən və sosial ödəmələrdən yayınmaqdır"

Lida Abbaslı
24 İyun, 2022
990

Açıq mənbələrdən göttürülüb

“Sifarişi çatdırarkən nərdivandan yıxılmışam, axsaya-axsaya işləmişəm”

Ramiz Bağırovun sözlərinə görə, uzun müddət əmək müqaviləsi əsasında iş yeri axtarsa da, tapa bilməyib. O, sonda minimal tələbatlarını ödəyə bilmək üçün müqavilə bağlamadan “Emalatxana” incənəsət məkanında işləməyə razılaşıb.

Ramiz deyir ki, işə qəbul olarkən ona şərtləri şifahi olaraq deyiblər: “Şərtlər müştərini gülərüzlə qarşılamaq, sifariş götürmək və onu müştəriyə çatdırmaq idi”.

Amma bir müddət sonra əlavə işlər də görməyə məcbur edildiyini söyləyir: “Gündəlik təmizlik, gələn ağır ərzaqları daşımaq, bəzən də müdirin şəxsi buyruqlarını yerinə yetirmək kimi işləri görməli olurdum”.

O bildirir ki, “Emalatxana”da işçilərin heç biri ilə müqavilə bağlanmayıb, hətta 16-17 yaşında işçilər də olub.

https://toplum.tv/multimedia/hokumetin-qenaet-menbeyi-hidayet-dayi-ve-zemine-xala

Ramizin söylədiyinə görə, iş yerində antisanitariya hökm sürüb, işçilərin xəsarət alması üçün potensial səbəblər olub.

“Özüm də dəfələrlə xəsarət almışam. Üç qaynar çay əlimə düşərək dağılıb və ya sifarişi çatdırarkən nərdivandan yıxılmışam, axsaya-axsaya işləmişəm. Mənimlə bərabər işçi yoldaşlarım da dəfələrlə iş başında xəsarət alıblar”.

Ramiz iddia edir ki, rəhbərlik bütün qayda pozuntularını rüşvət və “tanış dövlət işçisi” ilə son qoyurmuş.

“Emalatxana” incəsənət məkanının rəhbərliyi Ramiz Bağırovun səsləndirdiyi fikirlərə münasibət bildirməkdən imtina edib.  

DSK müqaviləsiz çalışanların statistikasını hazırlayır

Azərbaycanda əmək müqaviləsi olmadan işləyənlərin sayı haqqında konkret rəqəm söyləmək çətindir. Mütəxəssislər ölkədə əmək bazarının ən yaxşı halda 35-40 faizinin leqal olduğunu bildirirlər.

Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi saytında yerləşdirilən məlumata görə, qeyri-formal əməklə məşğul olanların sayı və hansı sektorları əhatə etməsinə dair məlumatların statistikası hazırlanma mərhələsindədir.

“Toplum TV”-nin bugünlərdə adi vətəndaşlar arasında keçirdiyi sorğudan aydın olur ki, gənclərdən tutmuş pensiya yaşına çatan şəxslərə qədər əksəriyyət əmək müqaviləsi olmadan işləyir. Onların bir çoxu məcburiyyət qarşısında belə bir seçim etdiklərini söyləyirlər. Sorğu zamanı bəlli olub ki, müqaviləsiz çalışanların çoxu tikinti və xidmət sektorunda çalışanlardır.   

“Məqsəd vergidən, sosial ödəmələrdən yayınmaqdır”

Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqasının rəhbəri Sahib Məmmədov işəgötürənlərlə işçilər arasında əmək müqaviləsi bağlanması üçün  çoxsaylı tədbirlər görüldüyünü deyir. Hərçənd ekspert görülən tədbirlərin o qədər də effektiv olmadığını düşünür.

“Bir çox işəgötürənlər hələ də əmək müqaviləsi bağlamır. Onlar işçilərlə ya əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmirlər, ya da mülki-hüquqi müqavilə bağlayırlar. Burada məqsəd vergilərdən və sosial ödəmələrdən yayınmaqdır”.

Sahib Məmmədov - Açıq mənbələrdən götürülüb

Sahib Məmmədov bunun qarşısını almaq üçün dövlətin iki istiqamətdə tədbirlər həyata keçirdiyini söyləyir: məcburetmə və stimullaşdırma.

“Məcburetmə tədbirlərinə Əmək Məcəlləsinə dəyişiklik edilməsi, yüksək cərimələrin müəyyənləşdirilməsi, ASAN Xidmətin nəzdində monitorinq qrupunun yaradılması aid edilə bilər”.

Stimullaşdırıcı amillərə gəlincə, ekspert bunları deyir: “2019-cu ilin yanvarından qeyri-neft və özəl sektorda 8 min manata qədər maaş alan şəxslər gəlir vergisinə cəlb edilmir. Əvvəl gəlir vergisi  14% idi və maaş artdıqca o artırdı.

Sosial sığorta ödəməsi isə işçiylə işəgötürən arasında daha fərqli bölüşdürülür. 200 manata qədər 3% və 200 manatdan çox olan hissədə işəgötürənlə işçi arasında 10 və 12% olmaqla bölünür. Bunları stimullaşdırıcı tədbir hesab etmək olar”.

https://toplum.tv/sosial/azerbaycanda-emek-munasibetleri-mecelle-sanki-postkolxoz-dovru-ucun-nezerde-tutulub

Sahib Məmmədov bir daha bu tədbirlərin yetərincə effektiv olmadığını, əmək müqavilələrinin sayının cəmi 11% artdığını vurğulayır.

“Ölkədə minlərlə qeyri-formal, hüquqi və ya fiziki şəxs olmayan əmək kollektivləri fəaliyyət göstərir. Aqrar sektor demək olar ki, bütövlükdə qeyri-formal əmək sektorudur. Burada əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmək mümkün deyil. Özünəməşğul insanlar var, əksəriyyəti körpülərin altında əməyini təklif edir və yaxud da kimsə sanitar qovşaq təmir edir. Bunun üçün onları kölgə iqtisadiyyatından açıq iqtisadiyyata gətirmək lazımdır. Əks halda məsələnin həlli mümkün deyil”,- ekspert belə söyləyir.

 Nazirlik: “Sadalanan problemlər tədricən aradan qaldırılacaq”

Hüquqşünas Azər Quliyev Azərbaycanda adətən ticarət sahələrində, otellərdə, şadlıq sarayları kimi yerlərdə əmək müqavilələri bağlanmadığına diqqət çəkir.

“İşçilərlə kütləvi şəkildə əmək müqaviləsi bağlamayan şəxslər cərimə, bəzi hallarda hətta cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna bilər”.

https://toplum.tv/sosial/goygol-sakini-icra-numayendesinin-girmeye-qorxdugu-evde-biz-illerdir-yasayiriq

Hüquqşünasın sözlərinə görə, hazırda işəgötürənləri əmək müqaviləsi bağlamağa  təşviq edə biləcək elə bir mexanizm yoxdur. 

“İşəgötürən tibbi, sosial sığorta, vergi kimi məsələlərə görə əmək müqaviləsini bağlamaqda maraqlı deyil. Dövlət onları stimullaşdırmaq üçün vergi faizlərini azalda bilər. Qalan digər tədbirlər məcburidir və qanunla tənzimlənir”.

Azər Quliyev

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Əmək Müfəttişliyinin açıqlamasına görə,  problem işəgötürənləri, həmçinin işçiləri maarifləndirmək yolu ilə həll oluna bilər.

“Maarifləndirmə tədbirləri isə müfəttişlik tərəfindən mütəmadi olaraq aparılır, işəgötürənlərlə görüşlər keçirilir”.

Nazirlikdən o da deyilir ki, sadalanan problemlər tədricən aradan qaldırılacaq.


Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. Ölkədə və bölgədə baş verən hadisələri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırırıq.

Toplum TV hər gün siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında reportajlar və xəbər proqramları, tolk-şou və müsahibələri diqqətinizə təqdim edir.

Ən doğru xəbərləri izləmək üçün Toplum TV-yə abunə olun.

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCztIohlYx63yMJzcRTF18IA

WebSite: https://toplum.tv

Facebook: https://www.facebook.com/toplumtv

İnstagram: https://www.instagram.com/toplumtv/

Telegram: https://t.me/Tvtoplum

Şikayətlərinizi Whatsapp-da Qaynar Xəttimizə göndərin: +99450 247 55 06

Sosial

Oqtay Əliyev yol qəzasında həyatını itirdi

22 Mart 2023
Əməkdar mədəniyyət işçisi, televizya prodüseri, rejissor Oqtay Əliyev yol-nəqliyyat hadisəsi nəticəsində vəfat edib.  Report xəbər verir ki, O.Əliyevin idarə etdiyi “Toyota Lexus” markalı avtomobil yolun hərəkət hissəsindən çıxaraq aşıb.  Hadisə nəticəsində avtomobildə olan Xalq artisti Mehriban Zəki yaralanıb, mərhumun həyat yoldaşı əməkdar artist Dilarə Əliyeva isə yüngül xəsarətlər alıb. Hadisənin Abşeron rayonu ərazisində baş verdiyi bildirilir. TƏBİB-dən verilən məlumata görə, hadisə zamanı xəsarət alan Mehriban Zəki Sumqayıt Tibb Mərkəzinin nəzdində olan Təcili Tibbi Yardım Xəstəxanasına təxliyə olunub. Ona zəruri tibbi xidmətlər göstərilib, hazırda Reanimasiya şöbəsində müalicəsi davam etdirilir. Vəziyyəti orta ağır olaraq qiymətləndirilir. Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsindən isə bildirilib...
Sosial

Bayram günlərinin hava proqnozu açıqlanıb

17 Mart 2023

Açıq mənbələrdən götürülüb

Azərbaycanın rayonlarında istirahət və bayram günlərində gözlənilən hava proqnozu açıqlanıb. Toplum TV xəbər verir ki, bu barədə martın 17-də Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən bildirilib.  Məlumata görə, istirahət və bayram günlərində ölkə ərazisində hava şəraitinin əsasən qeyri-sabit keçəcəyi, qısa fasilələrlə yağıntılı olacağı gözlənilir. https://toplum.tv/siyaset/psusaya-ilk-turist-seferleri-baslayirp Martın 19-u axşamdan 24-ü axşamadək ölkə ərazisində hava şəraitinin arabir yağıntılı olacağı gözlənilir. Bəzi yerlərdə intensiv olacağı, dağlıq ərazilərdə qar yağacağı ehtimalı var. Qərb küləyi 21-i axşamdan 23-ü gündüzədək əsasən dağlıq və dağətəyi rayonlarda arabir 18-23 m/s-dək güclənəcək. Gözlənilən yağıntılarla əlaqədar bəzi dağ çaylarında sululuğun artacağı ehtimalı var.

Seçilmiş Videolar

Toplum TV loqo